Nieuwsbrief #174 Geneeskunde voor vrouwen: geen zaak voor mannen?

Nieuwsbrief over natuur en wetenschap

Luister hier de podcast

Geneeskunde voor vrouwen: geen zaak voor mannen?

Voor vrouwen is het signaal voor hartklachten je niet goed voelen, slecht slapen, hartkloppingen en vermoeidheid. Bij mannen is het vaak pijn op de borst. Het is te hopen dat de arts en verpleegkundige dat weten. Want in de geneeskundepraktijk, maar ook in medisch onderzoek is al heel lang geheel ten onrechte de man de maat van alle dingen geweest. Voorkeur voor mannen in onderzoek was en is een oud en hardnekkig fenomeen. Vrouwtjes knaagdieren hebben een lastige oestrus-cyclus, zoals vrouwelijke primaten een menstruatiecyclus. Dat die cyclus dus de realiteit is voor de halve mensheid was de onderzoekers en behandelende artsen blijkbaar even ontgaan. Intussen weten we dat sterk wisselende hormoongehaltes grote invloed kan hebben op het functioneren van het lichaam, inclusief het optreden van aandoeningen en ziektes.

Dat geldt zeker ook voor de omslag tijdens en na de overgang, met alle lichamelijke gevolgen van dien. Het is wat beschamend, maar we beginnen nu pas te onderzoeken en begrijpen hoe anders het vrouwelijk lichaam functioneert, bijvoorbeeld bij de relatie tussen diabetes type 2 en hartfalen.

Vanuit het ministerie voor volksgezondheid is in 2024 een kennisprogramma vrouwspecifieke gezondheid opgezet. Gedurende zeven jaar wordt daarin kennisuitwisseling en onderzoek gefinancierd naar vrouwspecifieke (gynaecologische) aandoeningen, al dan niet gerelateerd aan de menstruatiecyclus. Maar ook naar aandoeningen die voornamelijk bij vrouwen voorkomen en tot nu toe onderbelicht zijn. Dat leidt er vaak toe dat vrouwen lange zoektochten doormaken omdat hun problemen onverklaard en onbegrepen zijn. Voorbeelden zijn migraine en auto- immuunziekten waarin het lichaam zich tegen eigen lichaamscellen of weefsel richt. Ook wordt er aandacht besteed aan bewustwording in het medische circuit. En dat is blijkbaar hard nodig, niet alleen voor de vaststelling van aandoeningen maar ook voor behandeling en dosering en aard van medicatie. Vooral bij het functioneren van hart en bloedvaten zijn de verschillen tussen man en vrouw frappant. Bij mannen gebeurt aderverkalking (het dichtslibben van slagaders) vooral op één plek in de grotere kransslagaderen van het hart. Bij vrouwen is aderverkalking veel moeilijker vast te stellen dan bij mannen omdat bij hen juist de kleinere vaten gelijkmatig dichtslibben, over een grotere lengte en minder snel dan bij mannen. De veelgebruikte fietstest geeft bij mannen vaak duidelijke resultaten, maar bij vrouwen werkt zo’n inspanningstest lang niet altijd, terwijl er wel degelijk iets mis kan zijn met hart en vaten. Heel recent is in het Amsterdamse UMC gevonden dat het vrouwelijk topsporthart niet op dezelfde manier verandert door intensief sporten als dat van een man. Het geslacht maakt uit hoe het hart zich aanpast aan sportbeoefening. Vrouwen krijgen wijdere hartkamers, terwijl bij mannen daarnaast de hartspier dikker wordt. In beide gevallen trouwens geen kenmerken voor een hartziekte, zoals bij een "gewoon hart’, als al in 2023 vastgesteld. Veel meer verschillen tussen man en vrouw in gezonde en in zieke lichamen zijn te verwachten, in elk geval door de totaal andere, en zich in cycli en overgang steeds weer veranderende hormoonhuishouding van vrouwen.

Vijf tips inzake vrouwspecifiek geneeskunde

1) Vrouwen moeten altijd navragen of de voorgestelde behandeling en medicatie ook werkelijk is afgestemd op het vrouwelijk lichaam: dat is nog te vaak niet het geval

2) Inmiddels is duidelijk dat bij hart en vaatproblemen bij vrouwen andere symptomen spelen (kortademigheid, oververmoeidheid, ernstige slaapproblemen, duizeligheid, hartkloppingen, een onrustig of angstig gevoel) dan bij mannen (het pijn op de borst verhaal). Opvallend is ook dat suikerziekte en hoge bloeddruk bij vrouwen vaker een rol spelen dan bij mannen.

3) De vrouwelijke hormoonsamenstelling varieert sterk tijdens de verschillende stadia van de menstruatiecyclus en dat kan grote gevolgen hebben voor het optreden van tal van lichamelijke problemen. In de onderschatting van de ernst van die problemen speelt ook nog mee dat de effecten tussen vrouwen sterk kunnen verschillen.

4) Hetzelfde doet zich voor bij de overgang. De gevolgen van bijvoorbeeld verstoorde warmtehuishouding in de vorm van ‘opvliegers’ kunnen fors zijn, en ook leiden tot hart en vaatproblemen.

5) Onderzoek, zowel het fundamentele onderzoek als het toegepaste, klinische onderzoek moet afscheid nemen van de op zogenaamde efficiëntie gebaseerde vooringenomenheid om zich te richten op mannelijke proefpersonen en proefdieren.

Blijf op de hoogte!

Wil je meer weten over de geheimen achter ons biologie en andere fascinerende natuur- en wetenschaps onderwerpen? Abonneer je dan op onze podcast en Substack via mennoenerwin.nl, en mis geen aflevering meer. Direct naar de podcast ? Link naar de podcast

Woensdag → nieuwe podcast online die overal te beluisteren is op alle podcast spelers maar ook op substack.

Zaterdag een nieuwsbrief NL met een uitgebreider verhaal over het onderwerp van deze week met 5 tips over het onderwerp in het nederlands

Zondag een engelse nieuwsbrief ENG over het onderwerp van de week.

Je kan zelf kiezen wat je in de mailbox krijgt nederlands engels of alleen de podcast ga naar je settings van substack en zet daar uit wat je niet meer wil ontvangen. Je kan ook alles uitzetten en toch lid blijven van onze substack en dat je dus geen mails meer krijgt.