Nieuwsbrief #179 De kantige basterdwederik, die kent toch iedereen!
Nieuwsbrief over natuur en wetenschap
Luister hier de podcast
De kantige basterdwederik, die kent toch iedereen!
Wie het onkruid tussen de straattegels weg wil halen komt soms voor echte dilemma’s. Zoals bij die prachtige, subtiele plant, vaak van zo’n vijftig centimeter, met smalle blaadjes als van een wilg en spits roze bloemknoppen die zich ook gesloten als veelbelovend aankondigen.
Bij nakijken heet die plant de kantige basterdwederik. Verrassend genoeg familie van de gele teunisbloem en het vaak veel grotere harige en het gewone wilgenroosje. Onkruid is de moeite waard om preciezer te bekijken, zoals duidelijk wordt uit de zakgids stoepplanten. In die gids val je honderdvier keer van de ene in de andere verbazing.
De naam kantige basterdwederik vraagt wel om wat uitleg. Het woord wederik betekent wilgachtig. Maar op veel plekken in Nederland groeit ook de grote wederik voor, een geelbloeiende zomerplant met smalle bladerenuit de sleutelbloemfamilie waaraan geneeskrachtige eigenschapen werden toegeschreven. Waarschijnlijk om verwarring te vermijden werd daarom de naam basterdwederik gegeven aan een geslacht van tweehonderd planten uit de familie van de teunisbloemen. En de benaming kantig van onze soort basterdwederik is ook meteen duidelijk als je de stengel bekijkt en voelt, je kan de stengel, die twee of vier scherpe richels of lijsten heeft, niet goed samendrukken. Onze plant is in de stad op vrijwel elke straat te vinden, vaak op droge en zonnige plekken, of tegen de muur of in stegen. Vaak is de plant tenger en minder dan dertig centimeter, maar kan ook breed uitgroeien, tot wel een meter hoog. Als de planten zijn uitgebloeid in de vroege herfst komen de zilverkleurige zaadpluizen uit de vruchten te voorschijn.
Grappig genoeg lijken de aantallen van dit “onkruid” in ons land enorm toegenomen sinds het begin van de vorige eeuw. Toch is het de vraag of dat werkelijk zo is. De verspreiding was vroeger ook al over het hele land. Maar wat tegelijkertijd enorm is toegenomen is het aantal beschreven kilometerhokken. Ja, de belangstelling voor onkruid neemt gelukkig toe. Groepen enthousiastelingen organiseren excursies gericht op wat stoepplanten is gaan heten. Om wat meer belangstelling te wekken en informatie uit te delen schrijven ze dan met schoolkrijt de namen op de stoep. De genoemde stoepplanten zakgids is ontstaan door een plaatselijke werkgroep uit Breda, samen met de Hortus botancus uit Leiden. Stuk voor stuk zijn het 104 fascinerende verhalen geworden, van straatgras tot het madeliefje. Om maar twee soorten te noemen die het hele jaar door bloeiend zijn aan te treffen. We komen zeker nog een keer terug op al dat onkruid.
Vijf tips om meer te weten te komen van stoepplanten
1) Voor je het onkruid er meteen uittrekt, maak een foto met je mobieltje, en kijk via de lensfunctie of je de naam kan achterhalen
2) Koop de stoepplanten gids, een aanschaf voor het leven
3) Als dat je te veel is, zoek dan in elk geval achtergrondinformatie op het internet (floravannederland.nl of Wikipedia)
4) Kijk uit of er ergens in de buurt een excursie over stoepplanten wordt georganiseerd (bijvoorbeeld door het IVN, de KNNV, of een plaatselijke werkgroep).
5) Geef je waarnemingen door op waarneming.nl, dan kan je ook nagaan of er al eerder in de buurt dezelfde soort is aangetroffen.
Blijf op de hoogte!
Wil je meer weten over de geheimen achter ons biologie en andere fascinerende natuur- en wetenschaps onderwerpen? Abonneer je dan op onze podcast en Substack via mennoenerwin.nl, en mis geen aflevering meer. Direct naar de podcast ? Link naar de podcast
Woensdag → nieuwe podcast online die overal te beluisteren is op alle podcast spelers maar ook op substack.
Zaterdag een nieuwsbrief NL met een uitgebreider verhaal over het onderwerp van deze week met 5 tips over het onderwerp in het nederlands
Zondag een engelse nieuwsbrief ENG over het onderwerp van de week.
Je kan zelf kiezen wat je in de mailbox krijgt nederlands engels of alleen de podcast ga naar je settings van substack en zet daar uit wat je niet meer wil ontvangen. Je kan ook alles uitzetten en toch lid blijven van onze substack en dat je dus geen mails meer krijgt.
