Nieuwsbrief #180 Augustus, de rijke zomermaand

Nieuwsbrief over natuur en wetenschap

Luister hier de podcast

Augustus, de rijke zomermaand

Augustus heet ook van oudsher de oogstmaand. Tegenwoordig is al heel veel van de oogst binnengehaald. Door de verregaande mechanisatie kan dat, afhankelijk van het weer, ook allemaal heel snel. Vernoemd is de maand naar de eerste keizer van het romeinse rijk. Die kan zich vereerd voelen want augustus voelt aan als de zomermaand bij uitstek, met zo’n 25 warme (>20 graden) en 8 zomerse dagen (>25 graden) en inmiddels ook toenemend tropische dagen. De zon is de laatste jaren tien uur meer gaan schijnen. Ook is het zo’n 25 mm meer gaan regenen (86 mm in totaal). Toch is het gemiddeld al weer wat minder heet dan juli. Door de kortende dagen schijnt de zon in augustus 20 uur minder dan in juli. Vogels vallen vooral op doordat ze over- of wegtrekken. Voor insecten is augustus een topmaand, veel planten bloeien nog. Er komen maar weinig nieuwe plantensoorten bij die nu pas in bloeikomen. Daar zitten wel drie vervelende exoten uit de Kaukasus, Amerika en Japan bij. Daar moeten we het even over hebben.

De bekendste exoot is een reus onder de schermbloemigen, twee tot drie meter hoog, bloemen tot 50 cm en bladeren van wel een meter. De reuzenberenklauw kwam vanuit de Kaukasus rond 1900 als tuinplant in ons land, en is vooral sinds de tweede helft van de vorige eeuw massaal toegenomen. Het probleem zit hem in de stof furocumarine, waarmee je via de stijve haren op de bladeren en de steel makkelijk in aanraking komt. Onder invloed van zonlicht ontstaan dan brandplekken op de huid. Opruimen voor de plant bloeit is de boodschap (maar zie de tips), of laten wegvreten door schapen en varkens. Die weten er wel raad mee. Vanaf 1875 komt regelmatig de alsemambrosia ons land binnen, een plant met erg allergene pollen die een pittige hooikoorts kan veroorzaken. De plant kwam hier voor het eerst via hooi uit de VS, nu vooral via vogelzaad. Maar de plant rukt sinds de klimaatopwarming ook langzaam vanuit het zuiden op. Met zijn twee tot drievoudig geveerde bladeren (als van de bijvoet) valt deze zo’n 50-150 cm hoge plant vooral op door de trosvormige bloeiwijze met hangend gelige hoofdjes. Dat zijn de mannelijke bloemen die de allergene pollen loslaten. Behalve in de tuin komt de alsemambrosia vooral voor langs zandige akkers en ruigtes. De derde exoot is misschien wel de hardnekkigste, de Japanse duizendknoop, ooit als tuinplant uit Japan ingevoerd. Van 1 tot 3 meter hoog, met grote eironde bladeren, rood-gevlekte stengels en kleine witte of wit-rozige bloemen. Het probleem zit hem vooral in de groeikracht van deze plant, een klein stukje wortelstok is genoeg om verder uit te groeien en andere planten te overwoekeren en funderingen en rioleringen te beschadigen. Compleet uitgraven is de enige remedie. Varkens eten de wortels graag, en men hoopt op de inzet van een parasitaire bladvlo uit Japan. Als die tenminste niet tot nieuwe problemen leidt.

Genoeg over de exoten. De klimop is ook een plant die nu gaat bloeien, misschien helemaal niet zo opvallend maar heel belangrijk voor veel insecten ook in de komende maanden. We kunnen gelukkig in augustus ook nog genieten van onze gewone berenklauw en andere schermbloemigen als koninginnekruid, gevlekte scheerling, valeriaan en duizendschoon. Altijd de moeite waard om een tijdje bij te blijven staan om alle bezoekende insecten te bekijken, zoals zweefvliegen, wespen, soldaatjes en onzelieveheersbeestjes. Ook distels trekken nog veel vlinders en andere insecten, net zoals teunisbloemen, kattenstaart en het harige en het gewone wilgenroosje. Waterlelies staan in bloei, en ookhet kaasjeskruid. Op de hei bloeien struik- en dopheide, en kunnen we genieten van sprinkhanen en graafwespen. In de vogelwereld zien we veel verplaatsingen. Spreeuwen en lepelaars verzamelen zich vaak na het broedseizoen in grote groepen, terwijl veel van onze broedvogels al zijn vertrokken of staan op het punt dat te doen. Vogels trekken over uit Scandinavië als kemphanen, groenpootruiter, regenwulpen, bosruiter en witgatten. Rotganzen arriveren om hier te overwinteren, net zo als drieteenstrandlopers koperwieken, kepen en smienten. De herfst kondigt zich al aan

.

Tips voor augustus

1) Vogeltrek valt goed waar te nemen, met de kijker maar vooral ook met een telescoop, op het Noordzee strand of op de wadden-eilanden en langs het Veluwe meer.

2) Als u toch heidegebieden bezoekt, kijk ook uit naar trekkende roofvogels.

3) Houdt bij welke vogels nog niet zijn vertrokken als grasmussen, braamsluipers, zwartkoppen en tuinfluiters, of de echte blijvers als roodborst, winterkoning en onze mezen.

4) Als u exoten uit uw tuin of omgeving wil verwijderen, bereidt u dan goed voor (i.e.g. handschoenen), en probeer de hele plant inclusief wortels en wortelstokken uit te graven. Vermijdt in elk geval huidcontact bij de reuzenberenklauw en de alsemambrosia.

5) Gooi het afval van de exoten in geen geval in de GFT bak of de composthoop, maar doe het bij het restafval.

Blijf op de hoogte!

Wil je meer weten over de geheimen achter ons biologie en andere fascinerende natuur- en wetenschaps onderwerpen? Abonneer je dan op onze podcast en Substack via mennoenerwin.nl, en mis geen aflevering meer. Direct naar de podcast ? Link naar de podcast

Woensdag → nieuwe podcast online die overal te beluisteren is op alle podcast spelers maar ook op substack.

Zaterdag een nieuwsbrief NL met een uitgebreider verhaal over het onderwerp van deze week met 5 tips over het onderwerp in het nederlands

Zondag een engelse nieuwsbrief ENG over het onderwerp van de week.

Je kan zelf kiezen wat je in de mailbox krijgt nederlands engels of alleen de podcast ga naar je settings van substack en zet daar uit wat je niet meer wil ontvangen. Je kan ook alles uitzetten en toch lid blijven van onze substack en dat je dus geen mails meer krijgt.