Nieuwsbrief #181 Huid en zon
Nieuwsbrief over natuur en wetenschap
Luister hier de podcast
Huid en zon
De huid is ons grootste orgaan. Onze huid is van levensbelang, als bescherming tegen onheil van buiten, regelaar van temperatuur en waterbalans. En dan benoemen we alleen nog maar het allerbelangrijkste. De blootstelling aan zonlicht, en daarmee ultraviolet (UV) licht, speelt daarbij een grote rol. Een positieve, door de productie van vitamine D. Een heel negatieve, door de grote kans op huidkanker. Dat laatste geldt, anders dan velen denken, ook voor mensen met een gekleurde huid. De illusie dat je door bruin worden beschermd zou zijn tegen de -vaak dodelijke- gevolgen van intens UV bestaat nog steeds. En beetje zonlicht is genoeg voor de vitamine D productie, alleen donker gekleurde mensen worden bij ons soms geadviseerd om vooral in de winter extra vitamine D in te nemen. Maar de schadelijke gevolgen van UV zijn nauwelijks met zonnecrème tegen te gaan. Dan moet je je minstens alle twee uur met twee borrelglazen factor 100 insmeren. Veel beter is het de middagzon te vermijden en zonwerende kleding te dragen, inclusief zonnehoed.
De golflengtes van ultraviolet licht maken uit wat de effecten zijn. UV met lange golflengte (UV A) dringt diep door in de huid. Daar tast het in de lederhuid collageen en elastische vezels aan. UV A zorgt daarmee voor huidveroudering, verslapping van bindweefsel, donkere vlekken en een verhoogde kans op sommige kankersoorten. UV A straling is er het hele jaar door, gewoon vensterglas laat UV A ook voor ongeveer de helft door. UV B heeft kortere golven en beschadigt vooral de opperhuid. Het is de belangrijkste oorzaak van zonnebrand. De hoeveelheid UV B hangt af van de tijd van het jaar en de dag (bij ons het hoogst midden overdag in de zomer) en varieert met de breedtegraad.
Daarom verbranden witte mensen uit noordelijker streken ook makkelijker in het “warme zuiden”. Mensen met een donkere huid hebben meer pigment in melanocyten in de onderste laag van de epidermis en schermen daarmee een deel van de UV straling af. Dat kan wel betekenen dat het ontstaan van huidkanker bij hen pas in een gevaarlijk laat stadium wordt ontdekt. Zonnebrand bij kinderen is een risicofactor voor het op latere leeftijd ontwikkelen van melanoom. Deze gevaarlijke huidkanker, die ook door zonnebankgebruik kan ontstaan, uit zich vooral uit in veranderende donkere vlekken.
De ontwikkeling van onze huidskleur in relatie tot UV licht is een ingewikkeld verhaal, waarbij het risico op kanker maar deels een rol speelt . Aan de ene kant is er de trend naar een lichtere huid omdat dan onder invloed van UV B de opperhuid vitamine D aanmaakt. Te weinig vitamine D in de jeugd veroorzaakt de botaandoening rachitis, met kans op misvorming van het bekken, en daarmee worden later bevallingen moeilijk. Dat is eventueel op te vangen door voeding (of tegenwoordig door voedingssupplementen). Eskimo’s bijvoorbeeld vangen een vitamine D tekort op door veel vis en vlees te eten. Zij konden daardoor evolueren naar een donkerder huid, en dat heeft voordelen. Want UV straling werkt negatief uit op folaat (foliumzuur), het breekt deze belangrijke stof in de vitamine B groep af.
Tekort aan foliumzuur kan in de zwangerschap leiden tot spontane miskramen, open ruggetjes of andere aandoeningen van de neurale buis. Afhankelijke van de breedtegraad is er daarmee een tendens naar een donkerder huid bij grote hoeveelheden zonlicht en een lichtere bij minder UV. Voor elke breedtegraad geldt zonder meer dat zonnebrand uiteindelijk schadelijk is. Er wordt vermoed dat er een belangrijkste evolutionaire druk is achter het mechanisme om een lichte huid wat te laten bruinen en dikkere cellagen aan te maken bij blootstelling aan zonlicht.
Er is steeds meer evidentie dat zonlicht, en daarmee ook enige blootstelling aan UV licht, positieve effecten heeft.
Dat blijkt ook uit recente studies in Engeland en Zweden: mensen die vaker buiten zijn hebben minder kans op hart en vaatziekten en het optreden van kanker in het algemeen is bij hen minder. Ook voor een goede werking van de biologische klok en een goede slaap is zonlicht goed. Onze huid heeft veel manieren om met zonlicht om te gaan, zolang wij het maar niet te gek maken.
Vijf tips voor een gezonde omgang met zonlicht:
1) Vermijdt zomers zonder bescherming tussen de middag langer in de zon te zijn.
2) Het is beter je te beschermen door kleding dan door zonnecrème. Als je zonnecrème gebruikt wees dan niet te zuinig, neem in elk geval factor 100, en zeker elke twee uur insmeren.
3) Mensen met een witte huid die naar(sub)tropische gebieden afreizen moeten extra oppassen: de hoeveelheid UV licht is in verhouding heel hoog, vrijwel de hele dag
4) Mensen met een donkere huid zijn in het voordeel maar ook zij moeten zich zeker beschermen tegen teveel. UV
5) Geniet vooral van de zon, dat heeft veel voordelen, maar vermijdt zonnebrand.
Blijf op de hoogte!
Wil je meer weten over de geheimen achter ons biologie en andere fascinerende natuur- en wetenschaps onderwerpen? Abonneer je dan op onze podcast en Substack via mennoenerwin.nl, en mis geen aflevering meer. Direct naar de podcast ? Link naar de podcast
Woensdag → nieuwe podcast online die overal te beluisteren is op alle podcast spelers maar ook op substack.
Zaterdag een nieuwsbrief NL met een uitgebreider verhaal over het onderwerp van deze week met 5 tips over het onderwerp in het nederlands
Zondag een engelse nieuwsbrief ENG over het onderwerp van de week.
Je kan zelf kiezen wat je in de mailbox krijgt nederlands engels of alleen de podcast ga naar je settings van substack en zet daar uit wat je niet meer wil ontvangen. Je kan ook alles uitzetten en toch lid blijven van onze substack en dat je dus geen mails meer krijgt.
