Nieuwsbrief #187 Spanning is goed en stress verkeerd?

Nieuwsbrief over natuur en wetenschap

Spanning is goed en stress verkeerd?

Zowel spanning als stress kunnen gezonde aspecten hebben. Maar over het algemeen staat stress toch voor iets negatiefs. Natuurlijk is stress simpelweg de Engelse vertaling van het woord spanning. Dus dat helpt ons niet verder. Stress wordt vaak aangeduid al een lichamelijke reactie op externe prikkels en situaties die als bedreigend ervaren worden. Die lichamelijke reacties zijn niet specifiek voor de soort prikkel. Acute stress leidt tot de productie van adrenaline in het bijniermerg. Dat leidt er toe dat je hartslag stijgt, de ademhaling versnelt, je krijgt klamme handen en je lichaam is in een staat van uiterste alertheid. Houdt de stress aan dan komt de productie van onder andere cortisol vanuit de bijnierschors op gang. Energie wordt gemobiliseerd. En je afweersysteem onderdrukt. Op termijn leidt dat tot schade. Hoe weg te komen van de stress? Daarvoor zijn er heel veel cursussen uitgedacht, boeken geschreven en wordt er veel geld verdiend. Goed doorademen is geen slecht idee in zake stress.

Het hele systeem van stress reacties heeft natuurlijk een functionele achtergrond. En dat werkt bij mens en bij dier op een zelfde manier. In een directe confrontatie met een crisissituatie, de dreiging van een rotswand weg te glijden, er duiken ineens meerdere vijanden op, het kroost loopt gevaar, dan gaan alle alarmknoppen aan. Alles ten dienste van een snelle en hopelijk effectieve reactie. Dat is natuurlijk van levensbelang, en dus een selectiedruk van je welste. Die reacties zetten je op scherp. Zoals soms ook gebeurt vlak voor een sportwedstrijd of een openbaar optreden. Dan spreekt men van positieve stress. Maar als de ellende langer aanhoudt wordt alle beschikbare energie er voor ingezet om je daar aan te onttrekken. Begrijpelijk, het kan wel een prijs hebben. Onder andere kan het ten koste gaan van ziekteafweer, van eetlust, van sociaal handig optreden. Het resultaat kan dan variëren van braken, ontstekingen, afwijkend gedrag, tot uitputting en hart en vaatziekten aan toe. En dat geldt net zo zeer voor u en uw medemens als voor huisdieren, dieren in de dierentuin en dieren in het wild. De omgeving speelt daarbij ook een grote rol. Stedelingen reageren heftiger op negatieve stress, ook meetbaar in hersenactiviteit. Of is het zo dat er in de stad meer stresskikkers wonen? In elk geval werkt een groene omgeving stress verminderend.

Wat te doen aan stress? In het geval van acute stress is het zaak om paniek te voorkomen, en dat kan door je aandacht even bewust op de ademhaling te richten. Ook kan het nuttig zijn om te oefenen en je voor te bereiden op stress situaties die je zou kunnen verwachten. En daar zelfs een protocol voor uit te schrijven. In geval van chronische oftewel langdurige stress ligt het ingewikkelder. Waar mogelijk kan je natuurlijk proberen stressfactoren in de omgeving (lawaai, warmte, lastig gevallen worden) te omzeilen. Maar mentale problemen en werkdruk zijn vaak niet zo makkelijk weg te werken. En dan duiken er heel veel therapeutische invalshoeken op. Vaak gaat het daarbij om zaken als een goede tijdsplanning, problemen opdelen, stuk voor stuk, of zelfs in heel kleine partjes, ontspanning door andere bezigheden variërend van yoga, huisdieren, muziek, meditatie, schilderen tot aan sport. Een luisterend oor kan alleen al veel uitmaken. En soms, bij een langdurige heftige stressbeleving, recent of in het verleden, moet men absoluut een professional opzoeken. Advies bij traumaverwerking luistert nauw. Soms zijn daar verrassende behandelwijzen mogelijk, zoals door het uitvoeren van oogbewegingen te koppelen aan de herinnering van de traumatische ervaring. In elk geval, doorademen is altijd nuttig, en vaak helpt het om dat even heel bewust te doen, voor we de zaak weer overgeven aan onze automatische adempiloot.

Tips voor omgang met stress

1) Bij acute stress, probeer tijd te vinden om je even op je ademhaling te concentreren, dat voorkomt paniekreacties

2) Vaak zijn acute stresssituaties te voorzien, bedenk bij voorbaat hoe je daar mee om wilt gaan. Ga na of daar protocollen voor zijn en zo niet schrijf die dan voor je zelf uit,

3) Aan chronische stress moet wat gedaan worden, zeker als dat tot slaaptekort, geprikkeldheid, moeheid en uitputting leidt. Zoek hulp, en op zijn minst een luisterend oor

4) Natuurlijk gaan sommige problemen met de tijd van zelf over, maar het aangaan van problemen en die bespreekbaar maken geeft vaak al een eerste stressvermindering

5) Lopen in de natuur, en daarbij rondkijken in plaats van op het mobieltje is altijd een goed idee.

Blijf op de hoogte!

Wil je meer weten over de geheimen achter ons biologie en andere fascinerende natuur- en wetenschaps onderwerpen? Abonneer je dan op onze podcast en Substack via mennoenerwin.nl, en mis geen aflevering meer. Direct naar de podcast ? Link naar de podcast

Woensdag → nieuwe podcast online die overal te beluisteren is op alle podcast spelers maar ook op substack.

Zaterdag een nieuwsbrief NL met een uitgebreider verhaal over het onderwerp van deze week met 5 tips over het onderwerp in het nederlands

Zondag een engelse nieuwsbrief ENG over het onderwerp van de week.

Je kan zelf kiezen wat je in de mailbox krijgt nederlands engels of alleen de podcast ga naar je settings van substack en zet daar uit wat je niet meer wil ontvangen. Je kan ook alles uitzetten en toch lid blijven van onze substack en dat je dus geen mails meer krijgt.