Nieuwsbrief #172 Juni, de zomermaand.
Nieuwsbrief over natuur en wetenschap
Luister hier de podcast
Juni, de zomermaand.
Ook al maakt het grootste deel van de maand nog deel uit van de lente, toch is het goed te begrijpen dat juni de zomermaand heet. Alles gaat richting zomer. Er komen meer grassen en andere bloemplanten in bloei dan welke maand dan ook, en insecten hebben het daar maar druk mee. De meeste vogels en zoogdieren zijn bezig hun jongen de grote buitenwereld te leren kennen. Genoemd is de maand naar Juno, de vrouw van oppergod Jupiter en godin van vruchtbaarheid en het gezin.
Juni is zo’n twee en een halve graad warmer dan mei. De nachtvorst is in juni een grote uitzondering, de temperatuur gemiddeld wat boven de 16 graden (en natuurlijk de laatste jaren weer een graad hoger dan de decennia daarvoor). Er zijn altijd warme dagen, en vaak ook een paar tropische dagen. Het aantal zonuren ligt hoog, natuurlijk mede dankzij de langste dag in de maand, maar is ook weer zo’n 5% gestegen tot 227 uur. De regen varieert sterk van plaats tot plaats, maar blijft gemiddeld beperkt tot zo’n zestig millimeter.
Juni is de bloeimaand van “nuttige” planten als boekweit, rogge, pastinaak, peen en mais, maar ook van veel “minder gewenste” planten als akker en melkdistel, grote brandnetel, kleefkruid en jacobskruiskruid. De overlast voor de een is het genot van de ander. Over schoonheden als de zwanenbloem, teunisbloem, koningsvaren en struik en dophei zal niemand vallen. Maar met de ingevoerde en blaartrekkende reuzenberenklauw ligt dat weer anders (de te verbazingwekkender is dat die woekerende plant in Noord-Noorwegen gevierd wordt als de Tromsø-palm). In bermen en graslanden is veel “gewoon spul” te genieten, als duizendblad, biggenkruid, tormentil, veldlathyrus korenbloem, vlasbekje, vogelwikke, haagwinde (oftewel het pispotje), echte valeriaan en stijve ogentroost. Op zandige open plekken zie je de purperen wouden van wilgenroosjes opkomen, en aan de waterkant het veel bescheidener harige wilgenroosje. Vlier, tamme kastanje en lindes zijn nu bloeiende bomen, let in het water op de lisdodde, egelskop en pijlkruid. Meer dan dertig grassoorten bloeien, waaronder Engels raaigras, voor zover niet al verdwenen in de silage. Opmerkelijk is dat een aantal vroege bloeiers spoorloos verdwenen zijn, zoals speenkruid en vroegeling.
Het zijn nu ook de weken dat je ietwat plompe en zeer doorvoede spreeuwenjongen ziet bedelen bij hun afgepeigerde ouders. Het is soms een gênante vertoning. Überhaupt hebben alle vogels met broedzorg nog veel werk te verzetten in de nazorg voor hun nestblijvende jongen. Een “late arrival” als de kleine karekiet is nog aan het broeden, anderen als heggenmus, merel en meerkoet zijn aan een vervolglegsels begonnen. De vogelzang neemt af, ook al merk je dat niet aan bijvoorbeeld merels, roodborsten en vinken. Ondertussen vliegen de eerste trekvogels zoals sommige steltlopers die in Scandinavië gebroed hebben al weer over, op weg naar Afrika, en ook onze koekoek begint al over zijn terugreis na te denken.
In de lucht hebben zwaluwen het druk met de inzameling van insecten. De hogere temperaturen zijn goed nieuws voor insecten en de bloeiende planten zijn natuurlijk ook een attractie. Sprinkhanen worden actief, de bruine sprinkhaan kan je horen “zingen”. Vlinders hebben merkwaardigerwijze vaak een dipje in juni. De voorjaarvlinders zijn verdwenen, en de zomervlinders of soorten die in twee of zelfs drie generaties voorkomen, zoals het landkaartje de kleine vuurvlinder of het klein koolwitje, maken nu ook even pauze. Natuurlijk zijn er ook soorten als het bruine zandoogje die juist nu actief zijn, maar de echte vlindermaanden moeten nog komen, in juli en augustus.
Vijf tips voor de natuur in juni
De veelheid aan bloeiende planten maakt juni tot een speciale maand. Op de website www.floravannederland.nl zijn de planten met een goede omschrijving en foto gerangschikt naar de maand waarin ze met de bloei beginnen.
Vogels zingen ook in juni vooral in de vroege ochtend. Voor de herkenning van vogelgeluiden: de uitstekende Merlin bird id app laat zich makkelijk installeren, kies voor de Nederlandse taal functie.
Insecten houden van zon, dus loont het om ze dan op te zoeken. Een goede herkenningssite is ObsIdentify
Specifiek voor vlinders, maar ook voor libellen: raadpleeg de site van de vlinderstichting
https://www.vlinderstichting.nl/vlinders/overzicht-vlinders. Halverwege juni zijn er de libellen waarnemingsdagen!Sprinkhanen en krekels zijn fascinerende dieren, niet alleen qua uiterlijk maar ook qua geluid. Kijk voor meer informatie naar https://determineren.nederlandsesoorten.nl onder sprinkhanen en krekels.
Blijf op de hoogte!
Wil je meer weten over de geheimen achter ons drinkwater en andere fascinerende natuur- en wetenschapsonderwerpen? Abonneer je dan op onze podcast en Substack via mennoenerwin.nl, en mis geen aflevering meer. Direct naar de podcast ? Klik hier
